'ABD’deki Örgütler İdealimdeki Din-Devlet İlişkisini Yansıtıyor'

Bismillah…  

Evvela şunu sorayım abi: Şu an ne yapmaktasın?

- Åžu an Almanya, Berlin’de bulunan Forum Transregionale Studien'de postdoktora yapmaktayım.

GeçmiÅŸte uzun süre ABD’de kaldın. Bu dönemde kısaca bahseder misin?

- ABD'ye ilk defa 2001 yılında doktora çalışmalarım için gittim. Önce Teksas'ta, Texas Tech Üniversitesi'nde yüksek lisansımı bitirdim, sonra Virginia Üniversitesi'ne geçtim ve doktoramı orada tamamladım.

Malum, bizim bu röportajı yapma sebebimiz olan yazı dizisinin baÄŸlamı Amerikalı Müslümanlar ile alakalı ve senin de ABD’de geçirdiÄŸin yıllardaki tecrübe ve gözlemlerinden istifade edebileceÄŸimiz sorularla devam etmek istiyorum.

Önce ABD’ye adım attıktan sonra oradaki Müslüman cemaate uyum saÄŸlama sürecinden baÅŸlayalım…

- Ben biraz geçmişe dönüp anlatayım istersen. Benim gittiğim şehir, Teksas'ın batısında ufak bir kasabaydı ve bir arkadaşım vasıtasıyla orada Nazmul adında bir Bangladeşli beni karşılayacaktı. Yani ABD'ye attığım ilk adımda Amerikalı Müslüman cemaatinin içinde buldum kendimi. Havaalanına indiğim zaman sarıklı, şalvar kamızlı bir altkıta Müslümanı beni bekliyordu. Bu benim için çok güzel bir his olmuştu. Tabii ABD'de çok daha farklı bir yapı var diye düşünmüştüm ama sonradan görecektim ki şehirdeki tek kişi oydu. Arkadaşım, Tebliğ Cemaatindendi. Oradan ayrılana kadar da en iyi arkadaşım o olacaktı. Beni ilk defa Cuma'ya götüren, sonra okulun hemen yakınında The Small Mosque dediğimiz köhne evde vakit namazlarına birlikte devam ettiğimiz arkadaşım da oydu.

Oradaki ilk Cuma namazı da heyecan vericiydi benim için. Ümmetin ne olduğunu mücessem halde gördüğümü hissetmiştim. İmamımız zaten Muhammed Muhtar Şankıti idi. O zaman Türkiye'de bilinmezdi. Sonra Mısırlı bir ağabey ile tanıştık. O da beni hem arabasıyla alışverişlere hem camiye, özellikle ilk Ramazanımızda teravih için her gün büyük camiye götürürdü. Benim İslâm'ın tertemiz bir ruhla ve hissiyatla, başka hiçbir bağ olmaksızın tam bir ümmet olarak yaşadığım yer orasıydı. Hâlen de benim için yeri çok müstesnadır.

Siyahi bir komşum vardı, Akeel adında. O da bir ara hapse girdi çıktı ben oradayken. Beni Nazmul daha ilk geldiğim kış Atlanta'daki bir Tebliğ hurucuna götürdü. 10 gün orada cami cami gezip etkinlikler yaptık. Ondan sonra 2002 ve 2003 yazlarında da aynı şekilde içtimalara gittik.

2002-2003 dönemiyle de Muslim Student Association (MSA) tecrübem başladı. O yıl yönetime girdim. Bir yıl sonra arkadaşlar başkan olmamı istediler ve son dönemimde başkanlık yaptım. O da çok güzel bir tecrübe oldu benim için. Zaten ISNA ve CAIR gibi kurumların kökeninde hep MSA vardır. Çekirdek örgütlenme odur. Tabii bahsettiğim, göçmen Müslümanlar için. Yerli Müslüman diyebileceğimiz siyahilerin örgütlenmeleri çok daha gerilere uzanıyor.

MSA'de neler yaptınız?

- MSA'de uluslararası öğrenci ağırlığı vardı. Göçmen çocukları da vardı ve birlikte çok güzel faaliyetler yapıyorduk. Konuşmalar düzenledik. MSA'in, güney bölgesinde ISNA konferansına paralel bir konferansı vardı. Oraya katılım düzenledik. Jeffrey Lang gibi çok sevdiğim insanları dinleme şansım oldu. İslâm'da İsa paneli yaptık mesela. Students for Social Justice ile ortak bir şekilde Cenin belgeseli gösterimi yaptık. Sonra onlarla yine ortak bir şekilde Irak işgali arefesinde ortak panel düzenledik, orada konuşmacı oldum.

Ama en çok ses getiren faaliyetimiz Fast-a-Thon oldu. Yeni gelen öğrenciler için yardım timi hazırladık, onları havaalanından almaya, İslâmî hayata oryantasyona kadar birçok destekte bulunduk ve onları ilk geldikleri andan itibaren aramıza almaya çalıştık. Fast-a-Thon çok güzel bir sosyal adalet-dayanışma-İslâm'ı ve orucu anlatma şansıydı. Şöyle yapıyorduk: İlan ettik kasabalıya, Ramazan'da bir Cumartesi günü herkesten bir gün oruç tutmalarını istedik. Oruç tutacak her bir kişi için biz de oradaki "food bank"a belli bir miktar bağışta bulunacaktık. İftar için de bir okulun kafeteryasını ayarladık. Oraya farklı Müslüman ülkelerden gelen herkes yerli kıyafetini giyerek, kendi yöresel yemeğini pişirerek geldi. Katılanlar yemeklerini yediler. Biz İslam'dan, oruçtan, sosyal adaletten ve dayanışmadan bahseden bir sunum yaptık.

Amerikalı Müslümanlar denince birçoğumuzun akla ilk gelen şey, demin de zikrettiğin, geniş çaplı bir örgütlenmeye sahip olan CAIR, ISNA, ICNA gibi kurumlar. Bu kurumlara dair genel yorumların nelerdir?

- Ben genelde bu kurumları önemli çok önemli buluyorum. İdealimdeki din-devlet ilişkilerini yansıtıyor, dinin devlet vesayetinde olduğu Türkiye ve diğer hemen her Müslüman çoğunluklu ülkeye nazaran önemli bir model ortaya koyduklarını düşünüyorum. Hele ki diasporik örgütlenme dediğimiz, Almanya gibi ülkelerde görülen ve çok gayrı İslami bulduğum dışarıdan kontrol araçlı örgütlenmelere nazaran sahici İslami yapılanmalar olduğunu düşünüyorum.

Bu cevap çok ilgi çekici oldu…

- Benim oradaki son yıllarımda da ilk zamanlarda para ihtiyacı dolayısıyla Körfez zenginleri ile geliştirilen sağlıksız ilişkilerden büyük ölçüde kurtulmuş bir yapılanmaya doğru gidiyordu bu kurumlar. Zaten ABD'deki Müslümanlar ortalama olarak zengindir. Doktor ve mühendislerin ciddi yekûnu vardır. Ama başlangıç aşamalarında cami inşası ihtiyacı için bu zenginlere çok bel bağlandı. Onlar da Vahhabiliği yaymak için bunu fırsat olarak kullandılar ve bu yolla bir Selefiliğin yayılması söz konusu oldu. Ama Amerikalı Müslümanlar zamanla bunun dışarıdan bir nüfuz ve vesayet aracına dönüştüğünü fark ederek giderek bağımsızlığını sağlamaya çalıştılar.

Diğer bir husus ise tabii ki mezhep durumları... ISNA hâlen Sünni ağırlıklıdır. Ama bu noktada da güzel teşebbüsleri olmuştur. Özellikle Suud tesirindeki camilerle veya kişilerle yayılan Şii karşıtı mezhepçiliğe karşı birliği, beraberliği vurgulayıcı çalışmaları, taahhütnameleri olmuştur. Bu zaten 2. nesil Müslümanlar için sorun olmaktan çoktan çıkmak üzereydi. Yani sosyolojik değişim bu yoldaydı. En son durumu ise çok takip etmedim.

DiÄŸer bir husus da siyah hareketi hususu. Göçmen Müslümanların müzmin bir sorunları var. Çok daha muhafazakârlar yerli siyahilere nazaran. ABD'ye gelip orada zenginlik bulunca geniÅŸ anlamıyla ABD liberalizmini çok içselleÅŸtirenler, idealize edenler olmuÅŸ. Orada siyahi Müslümanların başından beri köle olarak bulunduÄŸu gerçeÄŸini gözden kaçıran bir tarzları da olmuÅŸ zaman zaman. Göçmenlerin yerli Müslümanlarla en önemli entegrasyon çabaları, W.D. Muhammed’in (Elijah Muhammed'in oÄŸlu) ISNA'ya katılması ve ISNA çizgisinde bir Ä°slâm'ı benimseyip taraftarlarına benimsetmesi ile olmuÅŸtur sanıyorum.  Siraj Wahhaj, Zaid Shakir gibi isimler de çok önemli bu noktada. Ama bunun dışında göçmen Müslümanlarla kaynaÅŸamayan çok Müslüman da var. Özellikle siyah mahallelerinde "ben Müslümanım" diyen ama camiye bir kez uÄŸramayan, oradaki göçmen ortamında kendini yabancı hisseden çok Müslüman olduÄŸunu söylemiÅŸti önde gelen bir siyah Müslüman tanıdığım. Kasabamızda belediye baÅŸkanlığına aday olmuÅŸ bir kardeÅŸimizdi bu. Hem de siyah mahallelerinde oturuyordu. Benim komÅŸum Akeel de mesela öyleydi. Hatta bir seferinde bir TebliÄŸ heyetini ona getirmiÅŸtim ve din konusunda daha bir samimi muhabbetimiz olmuÅŸtu. Onlar mesela anladığım kadarıyla dini cemaatlerin sayısı anketlerle çıkarılırken radar dışında kalıyor.

Yine de ISNA, siyah Müslümanların bir kesimini göçmen Müslümanlarla entegre ettiği için bu konuda belli bir başarıya sahip. Suud'dan bağımsızlaşma yolunda da ciddi mesafe aldı.

ABD’deki Ä°slami topluluklarla akademik dünyanın kesiÅŸtiÄŸi noktalar nelerdir? Benim Türkiye’ye dair kiÅŸisel gözlemim ÅŸu: Ä°slami faaliyetleri sürdüren hareket ve toplulukların teorik altyapısı genelde zayıf kalıyor, fazlaca pratik odaklı gidiyorlar. Mesela birçok platformun, derneÄŸin vs. akademiyle yahut düşünce üreten baÅŸkaca odaklarla bağı çok zayıf gibi duruyor.

- ABD’de akademik dünya ile popüler Ä°slam pek kesiÅŸmiyor. ⁠⁠⁠⁠Sözgelimi, ben ilk gittiÄŸimde Harun Yahya'yı sıkı takip eden bir Amerikalı Müslüman cemaati buldum. Camilerde elbette Türkiye'deki imam ortalamasının çok üzerinde bir imam profili var ve onların din üzerine sohbetleri önemli oluyor. Düşünün mesela Muhammed Åžankıti ile birlikte çok ders yapmışızdır. Her bir caminin bir tüzel kiÅŸilik olması, kendini farklı farklı modellerde yönetmesi, bazı durumlarda civarlardaki üniversitelerdeki Müslüman hocalardan destek alması güzel bir katkı oluyor. O gibi zeminlerde buluÅŸmalar oluyor. ISNA gibi kurumlarda da iki zemin kesiÅŸiyor.

Fakat onun haricinde bu iki alan biraz farklı tellerden çalıyorlar. Bir husus daha var dikkatimi çeken: ABD'de biliyorsunuz Türkiye'nin aksine insanlar bilgiyi üniversitelerde edinir. “Ãœniversitede diploma alalım, sonra Ä°LEM, Bilim ve Sanat Vakfı gibi yerlerde gidip seminerlerde bize çok ÅŸeyler katan bir ÅŸeyler öğrenelim” gibi bir durum yoktur. Müslüman öğrenciler de “Islamic Studies” bölümü olan üniversitelerde mutlaka Ä°slam dersleri alıyor ve akademik Ä°slâm'a hemen dalıyorlar ÅŸeklinde bir gözlemim oldu.

Bunun dışında camilerde “halaqa”lar oluyor. Yine çocuklar için “Sunday school” oluyor. Ben hem Lubbock'ta hem de Charlottesville'de Sunday school hocalığı yaptım. Lubbock'tayken çocuklara Ä°ngilizce dini bilgiler okuturdum, Charlotesville'de o sıra yeni gelmiÅŸ Ahıskalı mülteci çocuklarına Kur'an ve temel dini bilgileri Türkçe okuttum. Güzel tecrübelerdi benim için. Tabii camilerdeki iktidar yapıları çok deÄŸiÅŸken oluyor. Bazı camiler mezhepçiliÄŸe kurban gitmiÅŸ oluyor. Özellikle Selefiler mescidleri ele geçirip Sufileri, Åžiileri veya dört mezhep baÄŸlısı diÄŸer Müslümanları bastırabiliyorlar. Benim Lubbock'taki cami tecrübemde bu sorun hemen hiç yoktu. Bir doktor kodaman ekibi camiyi inÅŸa etmiÅŸler ve yönetimi de oligopolize etmiÅŸlerdi ama onun dışında Ã§ok açık fikirlilerdi. Mesela çok muhterem bir hocamız vardı üniversitede, arada bayram namazlarını o kıldırırdı. Saddam'dan kaçmış bir Iraklı olduÄŸunu bilirdim ama bilmediÄŸim bir ÅŸey vardı ki onu da o ayrıldıktan sonra öğrendim: Åžii imiÅŸ. Kimse de bunu sorun etmemiÅŸti ve bu çok güzeldi.

Gelgelelim Virginia'daki camide üniversitemizin Ä°slami araÅŸtırmalar hocası olarak ÅŸehrin çok eski mukimi ABD Müslümanları arasında önde gelen bir isim olan Abdulaziz Sachedina Hocam da camiyi teslim alan VahhabiliÄŸin kurbanı oldu. 20 küsur yıldır arada Cuma namazlarını kıldırırken birkaç yıl önce gelen birkaç Vahhabi'nin Åžii aleyhtarı söylemleri cemaati allak bullak etmeye yetmiÅŸti. Hoca tam Cuma kıldıracakken "Sen Åžii’sin, arkanda namaz olmaz” diye çekiÅŸtirilince adam da çok üzülüyor, öfkeleniyor, bir daha da camiye gelmedi sanırım. Ben de o camide yönetim kurulu üyeliÄŸi yaptım ve bütün mesaimi neredeyse Åžii-Sünni bölünmesi olmasın diye uÄŸraÅŸmaya adadım. Orada Türkiyeli Müslümanların özellikle önemli bir rolü vardı. Åžii-Sünni ihtilafında o yıllar Türkiye keskin bir yerde olmadığı için iki taraftan da insanlar bize roller biçiyorlardı. Ama tabii ne kadar uÄŸraÅŸtıysak da olmadı. Hatta öğrencileri de harekete geçirmeye çalışmıştım ama o da olmamıştı. MSA'deki gençler ise o sorunları çok güzel aÅŸmışlardı. BaÅŸkan Åžii de Sünni de olabiliyordu. Erkek-kadın iliÅŸkilerinde çok daha denklik vardı. Camilerde biliyorsunuz kadınlara ayrılan yer de hep tartışılan, müzakere edilen, uÄŸraşı verilen bir konudur.

Nereden geldik buraya, halk Ä°slam'ı-akademik Ä°slam… Evet ISNA gibi yerlerde kesiÅŸimler olur. Mesela Hamza Yusuf gibi profesyonel hatipler vardır, bir yıl öncesinden ciddi paralarla çaÄŸrılabilir bunlar, cemaatler bunları çağırmak için fonlar bulmaya çalışır. Bu cami, etrafında geliÅŸen dini söylemle irtibattadır. Bir de akademik söylem vardır ki eÄŸer cami ile üniversite arasında temas zayıfsa ayrışma daha çok olur.

Senin gözlemine hem katılıyorum hem katılmıyorum. Şöyle ki:

Aslında cemaat aktivizmini zaten cami etrafındaki kiÅŸiler götürüyor. O noktada  Ã¼niversitelerden de destek alıyorlar. ABD'ye esas ağırlığını veren  ÅŸey, kasaba yapısı. Buralarda etnik mezhebi vs. bölünmeler de daha az. Zaten Müslüman sayısı da az. Ama büyük ÅŸehirlerde her etnik, mezhebi grup ayrı telden çalabiliyor. Büyük ÅŸehirlerde önde gelen büyük camiler hariç dediÄŸin durum çok var. Sürüyle etnik cami var, bunlar genelde diasporik cemaat olarak kendi içine kapanık yaÅŸayıp gidiyorlar. Kültür merkezi hüviyetindeler. Daha çok Almanya'daki durum gibi.

CAIR ise biraz farklı. MAZLUMDER gibi hak arama ve ayrımcılık gibi konulara has bir yapı. Ama ISNA, MSA gibi yapılar kitle örgütleri mahiyetinde. IIIT ile MSA ve ISNA kökence aynı insanlara dayanıyor. IIIT bu noktada akademik Ä°slam'ı biraz daha geniÅŸ kamuoyuyla buluÅŸturuyor. Bir de Center for Islam and Democracy, AMS gibi daha çok lobi örgütlenmeleri diyeceÄŸimiz yapılar var. Bunları tabii Türkiye, Körfez ülkeleri gibi ülkelerin nüfuz kazanmak için kurduÄŸu yapılardan tamamen ayrı tutuyorum. Onlar yabancı hükümetlerin çıkarlarını kollayan yabancı örgütler hüviyetinde. Onları Ä°slami faaliyet deÄŸil politika faaliyeti ÅŸeklinde deÄŸerlendiriyorum. Amerika'da cami ve MSA'e devam eden, oralardan yetiÅŸip üniversite okuduktan sonra bahsettiÄŸin tarz Müslüman cemaati aktivizmine (siyasi aktivizm dahil) katılan bir kesim var. Oranlarını tahmin edemem ama benim aynı isimleri bu yerlerin hepsinde birden görmüşlüğüm de vardır. Mesela Louay Safi ile AMSS-IIIT çevresinde tanıştım, sonra görüştüğümüz ortamlar ISNA ortamları oldu. En son da Suriye devrimi baÅŸladığında  muhalefetin ABD'deki ayaklarından biri olarak görev aldı. Yani hem akademik Ä°slam hem cemaat aktivizmi hem de siyasi aktivizm-lobicilik arasında dolaÅŸan bir aktivist kesimden bahsedebiliyoruz.

Nation of Islam adının öne çıktığı bir siyahi Amerikan Müslüman hareketi de var, daha yerli denebilir... Bunlar mı sokaktaki Amerikalı Müslümanların gündemini belirlemede daha ağır basıyor yoksa ISNA, CAIR gibi demin zikrettiğimiz hareketler mi?

- Nation of Islam’ın kulvarı tamamen farklı. Ana gövde ile kaynaÅŸmış deÄŸiller. Tabii ki daha yerliler.

Åžu kısmı çok bilmiyorum: Müslüman protest sokak kültürü ne ÅŸekilde iÅŸliyor? Ä°kinci nesil göçmen çocukları bunlara dahil olabiliyor mu? Az evvel dediÄŸim gibi, ABD göçmenlerinin Avrupa göçmenlerinden farkı, baÅŸarı hikâyelerinin çoÄŸunlukta olması. Çok sayıda yüksek eÄŸitimli, varlıklı bir kesim var. Çok daha sonra gelen mülteci göçmenlerde ise Avrupa’ya daha çok benzeyen daha farklı bir profil oluÅŸtu. Mesela Somalililer bizim kasabada bile Ã§ok entegre olamamıştı. Halbuki Afganların çoÄŸu çok seri bir dikey hareketlilik içerisindelerdi. En son uÄŸradığımda da benim okuttuÄŸum Ahıskalıların da çoÄŸunun okullarını bitirip üniversiteye devam etmediÄŸini üzülerek müşahede ettim. Buralarda siyahlarla, Hispaniklerle, diÄŸer mülteci ve göçmenlerle ortak sınıfsal temellerde daha çok kaynaÅŸma olabiliyor. Protest bir kültür elbette çıkabilir ama durum ÅŸu an tam olarak nedir bilmiyorum.

Ben tabii her zaman varlıklı, tuzu kuru, Amerikan rüyasını yaÅŸamakta olan Amerikalı Müslümanların muhafazakârlaÅŸtırıcı tesirine karşı tedbirli olmayı savunurum. 2000 yılında Bush'a oy verme hikâyesi böyle bir ÅŸeydi. Filistin vaadi ve aile deÄŸerleri Ã¼zerinden Müslümanları içerme (co-opt etme) faaliyeti gibi bir durum oldu. Bu durum, oranın kaç yüz yıllık yerlisi siyah Müslümanların bütün tecrübelerine zıt bir ÅŸeydi ve onların konumunun gözetilmesi benim için çok daha önemli.

Peki, American Journal of Islamic Social Sciences (AJISS) deneyiminden yola çıkarsak Amerika’daki Ä°slami perspektifli yayın dünyasını ne seviyede görüyorsun?

- ABD'deki Ä°slami perspektifli yayın dünyasını da birkaç segmente ayırmak zorundayız diye düşünüyorum.  Evvelden de camiiler ve örgütlenmeler baÄŸlamında temas ettiÄŸimiz gibi, Ä°slâm'ın akademik ve popüler yüzlerini ayırmak durumundayız. Mesela Harun Yahya'nın, Gülen grubunu kıskandıracak seviyede popüler literatüre girdiÄŸini ÅŸaÅŸkınlıkla gözlemiÅŸtim. Amana Publications diye yayınevleri var. Åžimdi kitap piyasası, malum, çok daha farklı örgütlenmiÅŸtir ve okuyucu davranışı da Türkiye'deki gibi deÄŸildir ABD'de. Ä°nsanlar “generalist” diye tabir ettiÄŸimiz ÅŸekilde “genel kültürcü” deÄŸildir. Bir konuda uzmanlaÅŸmak isterler ve o alanda  derinleÅŸirler, okurlar. Her ÅŸeyden biraz bilen ama hiçbir ÅŸeyi iyi bilmeyen Türkiyeli genel kültürcü okuyucudan farklıdırlar bu bakımdan. Entelektüel bilgi, ortamlarda havamız olsun diye tüketilen bir ÅŸey deÄŸildir pek. Dolayısıyla akademik Ä°slâmî literatürü zaten Ã¼niversite kitabevleri basar.

Bir de alt kıtada Ä°ngilizce basılan mebzul miktarda literatürü ABD'de de bulabiliyorsunuz. Kutub'un bizim dersimizde de okuduÄŸumuz “Yoldaki Ä°ÅŸaretler”i böyle adı duyulmadık bir yayından gelen bir nüshaydı mesela. Onlar iyi bir Ä°slâmî yayın kaynağı oluyor ve büyük dağıtımcılar bunları hem kendi sitelerinden hem Amazon'dan okuyucuya ulaÅŸtırıyor.

Åžimdi her ÅŸeyin başında Kuzey Amerika'nın yapısal karakteri her konuyu deÄŸerlendirirken aklımızda olmalı. Çok büyük bir coÄŸrafyada çoÄŸu ufak ufak kasabalarda ve ÅŸehirlerde ama her biri benzeri standartlarda yaÅŸayan bir kitleden bahsediyoruz. Bizim gibi 2-3 ÅŸehre bütün ekonomik, kültürel faaliyetler toplanmış ve küçük ÅŸehirlerdekiler mahrumiyet bölgesinde yaşıyor gibi bir durum söz konusu deÄŸil. "Corporate America", ürünlerini zincirlerle her bir köşeye ulaÅŸtırıyor. Åžimdi baktım en kalabalık 20 ÅŸehirde yaÅŸayanlar toplam nüfusun ancak üçte birini teÅŸkil ediyor. Çok fazla merkez var ABD'de, küçük kasabadakiler de ürünleri zincirler üzerinden temin ediyor. Kitap piyasasında da birkaç büyük zincir var; Borders, Barnes& Noble gibi. Buralara ÅŸimdiye kadar nadiren akademik Ä°slamî literatürden bazı kitapların girebildiÄŸini gördüm. Onun dışında Karen Armstrong, Reza Aslan gibilerin kitapları bolca giriyor. Bir de tabii ki “Kiterunner” gibi kurgu bestsellerlar Müslüman yazarlardan Amerikan okura ulaÅŸabiliyor.

ISNA gibi mecralar aynı zamanda fuarlarıyla Müslüman alt-kültürünün yaÅŸatıldığı yerler. Burada tekstil ürünleri dışında kitaplar da büyük bir yekûn teÅŸkil ediyor. Tarık Ramazan gibi hem akademik hem popüler kesimde aynı anda bulunabilen isimleri dinleyebiliyor, aynı zamanda onların kitaplarını alabiliyorsunuz. Bunun dışında bizdeki gibi “Fatih'e gidip AÄŸaç'a, Ä°nkılâb'a uÄŸrayayım da kitap alayım” diyebileceÄŸiniz bir yapı çok bulunmuyor. Bizde malum, kitabevleri, hareketlerin örgütlenmelerinde çok kilit bir fonksiyon üstlenmiÅŸtir.

Özgürlüğün nispeten çok daha fazla olduÄŸu Kuzey Amerika'da kitabevi kitabevidir ve piyasa gereklerinde çok fonksiyonel deÄŸilse var olmaz bile. Nitekim ara ara internetten çok kitap sipariÅŸ ettiÄŸim “islamicbookstore.com”u bir de yerinde göreyim diye onca uÄŸraÅŸtıktan sonra bir depoyla karşılaşıp hayal kırıklığına uÄŸramıştım. IIIT ve AJISS, bütün bu ortamda akademik Ä°slamî literatürle popüler literatürü buluÅŸturuyor. Aynı anda ikisinde de yer alabiliyor. Tıpkı Tarık Ramazan gibi… O açıdan önemli bir iÅŸlevde ama dediÄŸim gibi çok ihtisaslaÅŸmaya dayalı bir sosyal sistem var ABD'de. Ben ABD'ye gittiÄŸimde bizde tartışılan (bilinen demiyorum, isimler ve kavramların bilinmeden boca edildiÄŸi) nice konunun orada hiç tartışılmadığını görünce çok ÅŸaşırmıştım. Her konuyu ihtisaslaÅŸmış küçük çevreler tartışır. Camilerde genelde tartışılan konular mezhep konuları, bayram zamanları, zabiha (helal) et, din eÄŸitimi, mezarlıklar gibi çok daha pratik konulardır. Bir de tabii ki "da'wa" (tebliÄŸ) konusu, ayrımcılıklar konusu vs.

DEVAM EDECEK...